Το πρώτο ελληνικό ουίσκι είναι -επιτέλους- γεγονός

 

Ποιοι είναι οι The Whisky Friends

Οι The Whisky Friends είναι μια παρέα 9 φίλων με βάση την Αθήνα με πάθος για το ουίσκι. Μέσα από γευσιγνωσίες γνωρίστηκαν και ήρθαν κοντά με αποτέλεσμα να μαζεύονται συχνά και εκτός γευσιγνωσιών για να δοκιμάζουν εμφιαλώσεις από την συλλογή τους.

Σε μια από αυτές τις συναντήσεις τους γεννήθηκε η ιδέα για την δημιουργία του πρώτου ελληνικού ουίσκι και τα υπόλοιπα είναι πλέον ιστορία.

Τάκης Διάκος, Ντίνος Οικονομόπουλος, Τάκης Παπαζήσης, Στέλιος Περιστέρης, Κίμων Πολυκράτης, Τάσος Ρουμπεΐδης, Φάνης Σαλάτας, Φραγκίσκος Σιγάλας και Γιάννης Χριστοφορίδης είναι τα ονόματα των The Whisky Friends που πλέον γράφτηκαν με χρυσά γράμματα στις σελίδες των βιβλίων ιστορίας του αγαπημένου μας αποστάγματος.

 

Η δημιουργία του πρώτου ελληνικού ουίσκι

Ήταν ένα βράδυ του 2019, λοιπόν, όταν η ιδέα για το πρώτο ελληνικό ουίσκι γεννήθηκε σε μια από τις συναντήσεις των The Whisky Friends. Η ιδέα έγινε όνειρο, το όνειρο εξερεύνηση και η εξερεύνηση, πραγματικότητα.

Πίσω από το πρώτο ελληνικό ουίσκι δεν είναι μόνο το επίτευγμα της εμφιάλωσης, αλλά υπάρχει και η ιστορία μιας παρέας φίλων που ξεκίνησαν απλώς από μια απορία: “Γιατί δεν έχει φτιάξει κανείς ακόμα ουίσκι στην Ελλάδα;” και κουβέντα στη κουβέντα κατέληξε στο “Μήπως να το φτιάξουμε εμείς;” Μια τρελή ιδέα μεταξύ ανθρώπων εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους, που η αγάπη τους για το απόσταγμα και το κοινό όραμα τους ένωσε, ώστε να ξεπεράσουν κάθε δυσκολία που εμφανίστηκε μπροστά τους. Μια δικαίωση και απόδειξη ότι ακόμη και το πιο απίθανο όνειρο… μπορεί να γίνει πραγματικότητα.

-Φάνης Σαλάτας

Πως φτάσαμε όμως εδώ; Πάμε να ανακαλύψουμε όλο το ταξίδι όπως μας τo αφηγούνται οι ίδιοι οι The Whisky Friends.

“Στόχος ήταν η δημιουργία ενός ουίσκι στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τυπικές προδιαγραφές του σκωτσέζικου ουίσκι αλλά με ελληνικό χαρακτήρα σε κάθε στάδιο της παραγωγής”, όπως μας εξηγεί ο Γιάννης Χριστοφορίδης. “Πρώτο βήμα ήταν η νομιμοποίηση και θεμελίωση του εγχειρήματος σε σταθερές βάσεις. Ίδρυση σωματείου («Οι εκ του ουίσκι φίλοι») και έκδοση ΑΦΜ.”

Έπειτα ήταν το πρακτικό κομμάτι, εύρεση πρώτων υλών, αποστακτηρίου, βαρελιών. Ο Ντίνος Οικονομόπουλος είχε πραγματοποιήσει κάποιες ερασιτεχνικές αποστάξεις αλλά ποτέ σε μεγάλη κλίμακα οπότε απευθύνθηκαν σε επαγγελματίες του χώρου. Έχοντας γνώση για τα επί μέρους “κομμάτια του πάζλ”, έπρεπε να βρουν συνεργάτες που θα τα διεκπεραιώσουν. Ο Ντίνος Οικονομόπουλος μας “ξεναγεί” σε όλο το ταξίδι της παραγωγής:

Η προετοιμασία, οι πρώτες ύλες και η απόσταξη

Για την βύνη επέλεξαν ελληνικό δίστιχο κριθάρι από τη Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης (βλ. Βεργίνα) που αποτελεί -αν δεν απατώμαι- και το μοναδικό βυνοποιητήριο στην Ελλάδα. 750 ολόκληρα κιλά ήταν η βύνη που ήρθε από την Βεργίνα.

Το νερό που χρησιμοποιήθηκε ήταν “κλωνοποιημένο” από την πηγή “Θεοτόκος” στον Ταΰγετο. Δηλαδή, πήραν δείγμα από την πηγή, υπέστη χημική ανάλυση για να καθοριστεί η σύστασή του και το αναπαρήγαγαν με τη διαδικασία της αντίστροφης όσμωσης, ώστε να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά.

Η πολτοποίηση και ζύμωση έγινε στο αποστακτήριο υπό την καθοδήγηση του ζυθοποιού Αυγουστίνου Ευριπιώτη από το ζυθοποιείο Αλέα, ο οποίος ενδιαφέρθηκε και αγκάλιασε την προσπάθεια από την πρώτη στιγμή.

Η διάρκεια της ζύμωσης ήταν περίπου 10 μέρες για πλήρη απόδοση ομοειδών δηλαδή αρωμάτων και γεύσεων. Χρησιμοποιήθηκαν 2 είδη μαγιάς, πρώτα μια για Pale Ale, και προς το τέλος προστέθηκε μαγιά για μπύρα Saison, για να βοηθήσει να μετατραπούν και τυχόν υπολειμματικά σάκχαρα. Το αποτέλεσμα ήταν 2.400 λίτρα Wash, στους 9,5-10 αλκοολικούς βαθμούς.

Η απόσταξη αποδείχθηκε ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση στην παραγωγή καθώς η εύρεση αποστακτηρίου ήταν αρκετά δύσκολη διαδικασία. Κανένα αποστακτήριο δεν αναλάμβανε το εγχείρημα. Μέχρι που, μετά από περίπου ενάμιση χρόνο αναζήτησης, με τη βοήθεια του Ανέστη Ζαμανόπουλου βρέθηκε ο Γιώργος Σταθόπουλος από το αποστακτήριο CHRIS στο Ρίο Αχαΐας ο οποίος αγκάλιασε την ιδέα.

Η πρώτη απόσταξη έγινε σε χάλκινο άμβυκα 1.400 λίτρων για τσίπουρο, χωρίς την χρήση στήλης. Σε 2 παρτίδες και 2 μέρες -12 και 13 Ιουλίου 2021- από 1.200 λίτρα κάθε μέρα. Η απόσταξη έγινε αργά σε χαμηλή θερμοκρασία μέχρι 85 βαθμούς Κελσίου που είχε σαν αποτέλεσμα, την παραγωγή 580 λίτρων Low Wines με αλκοολικό βαθμό 31%. Την Τετάρτη 14 Ιουλίου 2021, πραγματοποιήθηκες η δεύτερη απόσταξη στον ίδιο άμβυκα πάλι με χαμηλή θερμοκρασία και αργό ρυθμό που μας έδωσε 210 λίτρα new make spirit στους 65,1 αλκοολικούς βαθμούς! Οι κεφαλές καταστράφηκαν, νόμιμα με πρωτόκολλο καταστροφής και οι ουρές δεν συμπυκνώθηκαν ποτέ.

Η ωρίμαση

Τα βαρέλια όφειλαν να έχουν και αυτά ελληνικό στοιχείο. Επιλέχθηκαν βαρέλια από Vinsanto Σαντορίνης λόγω της ομοιότητάς του με το sherry τα βαρέλια του οποίου χρησιμοποιούνται εκτενώς στη βιομηχανία του ουίσκι.

Τέσσερα βαρέλια γαλλικής δρυός των 225 λίτρων που πρότερα περιείχαν Vinsanto ήρθαν από τη Σαντορίνη και τροποποιήθηκαν από τον βαρελοποιό Κώστα Χρησταντώνη σε έξι μικρότερα, των 35 λίτρων. Στόχος της τροποποίησης ήταν να επιταχυνθεί η διαδικασία ωρίμασης καθώς όπως έχουμε δει, το μέγεθος του βαρελιού είναι αντιστρόφως ανάλογο από τον ρυθμό παλαίωσης. Το εσωτερικό των βαρελιών καψαλίστηκε ελαφρά (1 mm).

Τα βαρέλια γεμίστηκαν με 210 λίτρα νέο απόσταγμα και έμειναν στις αποθήκες του αποστακτηρίου μέχρι και την εμφιάλωσή τους.

Κατά την παλαίωση, είχαμε το φαινόμενο του Angel’s Gain! Το αντίθετο δηλαδή του Angel’s Share. Εννέα μήνες μετά το γέμισμα των βαρελιών, περίπου το 40% του όγκου του υγρού είχε εξατμιστεί, αλλά ο αλκοολικός βαθμός είχε αυξηθεί στο 71% περίπου. Ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος ήταν απλά να προσθέσουν νερό μέσα στα βαρέλια, ώστε να αραιωθεί το υγρό και να μειωθεί η αλκοολική ποσόστωση. Η διαδικασία αυτή είναι απολύτως νόμιμη και συνήθης πρακτική, ακόμα και στην Σκωτία.

Οι επισκέψεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα από τους The Whisky Friends ώστε να δοκιμάζουν το υγρό και να παρακολουθούν τη διαδικασία παλαίωσης εξασφάλισαν ότι το τελικό προϊόν εξυπηρετούσε τα στάνταρ ποιότητας που είχαν θέσει. Τρεις μήνες πριν το άδειασμα των βαρελιών μετρήθηκαν ξανά οι αλκοολικοί βαθμοί και βρέθηκαν κάτι πάνω από 60. Οπότε με λίγη ακόμα προσθήκη νερού έπεσαν στους 57 και όταν τελικά αποσφραγίστηκαν τα βαρέλια για την εμφιάλωση η αλκοολική ποσόστωση ήταν στο 60% που είναι οι βαθμοί εμφιάλωσης.

Βάσει έλλειψης σχετικής νομοθεσίας -ακόμα και στην Σκωτία- θα μπορούσε να αποκαλεστεί “Cask Strength”. Όμως οι The Whisky Friends θεώρησαν ότι αυτό δεν θα ήταν ηθικό, μιας και είχε γίνει προσθήκη νερού κατά τη παλαίωση.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο

Όσο οι The Whisky Friends περίμεναν το ουίσκι τους να ωριμάσει, έπρεπε να φροντίσουν για ένα τελευταίο αλλά απόλυτα απαραίτητο “κομμάτι του παζλ” -να εξασφαλισθεί η σωστή ονομασία του προϊόντος.

Φυσικά η επιλογή ονομάτων όπως “Απόσταγμα” ή “Απόσταγμα κρίθης” ήταν απαγορευτική. Το προϊόν έπρεπε να ονομαστεί “Whisky” και φυσικά για αυτό έπρεπε να εμπλακεί το Χημείο του κράτους καθώς δεν υπήρχε προηγούμενο. Υπάρχει φυσικά σχετικός ευρωπαϊκός κανονισμός που αναφέρει ποιες προδιαγραφές πρέπει να πληροί οποιοδήποτε προϊόν επιθυμεί να ονομαστεί “whisky” αλλά το Γενικό Χημείο του Κράτους κλήθηκε για πρώτη φορά να τον εφαρμόσει και να επιτρέψει η ετικέτα να αναγράφει τη λέξη “whisky”.

“Αυτή ήταν μακράν η μεγαλύτερη πρόκληση όλου του ταξιδιού”, όπως τονίζουν ομόφωνα οι The Whisky Friends.

Από την έρευνά μας, είχαμε μελετήσει τη σχετική νομοθεσία, όπως π.χ. τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς 1576/1989 και 2019/787, το νόμο 2969/2001 για τα αλκοολούχα, την υπουργική απόφαση 3002475/2010 για τα αποσταγματοποιεία, κ.ο.κ. και είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε με έναν έμπειρο αποστάκτη, ο οποίος μοιράστηκε το όραμά μας και ανέλαβε να διεκπεραιώσει όλες τις σχετικές επαφές, διαδικασίες και διατυπώσεις.

Έτσι, η απόσταξη έγινε παρουσία εκπροσώπων του τελωνείου και του γενικού χημείου του κράτους και τα βαρέλια σφραγίστηκαν όπως προβλέπεται, με αποτέλεσμα να είμαστε αισιόδοξοι. Η ανατροπή ήρθε με το πέρας της ωρίμασης, το καλοκαίρι του 2024, όταν πληροφορηθήκαμε ότι, προτού εμφιαλωθεί και κυκλοφορήσει το ουίσκι μας, θα έπρεπε να εκδοθεί μια υπουργική απόφαση ειδικά για την παραγωγή ουίσκι!

Πράγματι, μετά από σχεδόν ένα έτος αναμονής, στις 17.7.2025 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β΄ 3783/17.7.2025) η υπ’ αριθμ. 30/003/000/2718/7.7.2025 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών με τίτλο «Καθορισμός απόφασης βύνης κριθής, ως πρώτης ύλης αποσταγματοποιείων, σε άνυδρη αιθυλική αλκοόλη»

– Γιάννης Χριστοφορίδης

Και εγένετο “Το πρώτο ελληνικό single malt ουίσκι”.

Γευστική δοκιμή

Σε μια τέτοια ιστορική στιγμή, το τελευταίο που έχει σημασία είναι η γεύση. Είναι τέτοια η σημασία του εγχειρήματος που ξεπερνά κατά πολύ οποιαδήποτε σχόλιο περί αρωμάτων και γεύσεων. Ωστόσο κάνοντας τη δική μου δοκιμή έχω να σημειώσω τα εξής:

Το υπέροχο βαθύ-σκούρο χρώμα του σε ετοιμάζει για κάτι ξεχωριστό. Η μύτη είναι πανέμορφη με αρώματα μαρμελάδας σύκου, δέρματος και σοκολάτας γάλακτος. Στο στόμα δείχνει την νεαρότητά του καθώς το αλκοόλ εμφανίζεται ελαφρώς επιθετικό. Ωστόσο, μερικές σταγόνες νερό και μερικά λεπτά υπομονής για να “ξεκουραστεί” το εξομαλύνουν σχεδόν ολοκληρωτικά. Δέρμα, εσπρέσο και μαύρο πιπέρι είναι οι πρώτες γεύσεις που ανακαλύπτω, οι οποίες ακολουθούνται από μέλι, τουρσί ελιάς και δρυ. Η επίγευσή του είναι μέσης διάρκειας με νότες δρυός.

Κατ’αρχας θαυμάζουμε το υπέροχο βαθύ χρώμα, αποτέλεσμα της επίδρασης με τα μικρά βαρέλια Vinsanto. Το θαυμάζουμε και στην ιδιαίτερη φιάλη, που διαλέξαμε από πολλές, και με την υπέροχη ετικέτα που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Μηλιώνης, αλλά και στο ποτήρι.

Τα αρώματα σε ξεσηκώνουν από την αρχή: σταφίδα, σύκο, κρασόμελο και ελιά. Στο στόμα, αρχικά δεν σε ενοχλεί το αλκοόλ, αλλά μετά το αισθάνεσαι. Σύκα, μούρα, μέλι και ξύλο στην γεύση ανακατεμένα με πιπέρια. Η επίγευση μέση, γλυκιά, αλλά και πιπεράτη. Οι αναγνώσεις πολλές όταν μείνει στο ποτήρι ή προσθέσεις νερό. Έχουμε ακούσει και άλλες εκδοχές, καθώς η εμπειρία του κάθε δοκιμαστή μάς δίνει νέες οπτικές. Επιθυμία μας είναι να το δοκιμάσουν όσο περισσότεροι φίλοι του ουίσκι μπορέσουμε, για να ακούσουμε όλες τις γνώμες”

– Στέλιος Περιστέρης

Μια Ιστορική Στιγμή

Η ιστορία γράφτηκε και οποιοσδήποτε πλέον αναζητά για “ελληνικό ουίσκι” δεν θα πέφτει πάνω σε κάποιο κακόγουστο fake news άρθρο αλλά στο διαμαντάκι των The Whisky Friends.

Θέλαμε να είμαστε οι πρώτοι και το καταφέραμε. Όσο περνάει ο καιρός και ακούμε και διαβάζουμε σχόλια και κριτικές αρχίζουμε να το συνειδητοποιούμε. Πιστεύω πως εκτός από το ότι είναι το πρώτο Ελληνικό single malt whisky που αυτό από μόνο του είναι ιστορικό γεγονός, ιστορικό είναι και το ότι η ιδέα και η πράξη έγιναν από ερασιτέχνες που αγαπούν το whisky.

-Κίμων Πολυκράτης

Είναι ένα συναίσθημα ανάμεσα σε υπερηφάνεια και συγκίνηση. Όταν βλέπεις ένα όνειρο να παίρνει σάρκα και οστά, νιώθεις πως άξιζε κάθε κόπος. Το σημαντικότερο όμως είναι πως αποδείχθηκε ότι γίνεται – κι αυτό ανοίγει τον δρόμο για μια νέα εποχή στο ελληνικό ουίσκι.

-Τάσος Ρουμπεΐδης

“Αρχικά ήταν η χαρά που επιτέλους κρατούσα στα χέρια μου το πρώτο επίσημο ελληνικό single malt. Μετά συνειδητοποίησα ότι δεν είναι μόνο αυτό, αλλά και το ότι μια παρέα ερασιτεχνών κατάφερε να ανοίξει τον δρόμο για την δημιουργία και άλλων ελληνικών whisky. Αλλά για εμένα, αν και αντικειμενικά είναι σημαντικότερο, έρχεται σε δεύτερη θέση.”

-Τάκης Διάκος

Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους The Whisky Friends; Εμείς ελπίζουμε όχι μόνο περισσότερο “ελληνικό ουίσκι” αλλά και περισσότερες όμορφες συναντήσεις και όμορφες συζητήσεις. Ο Φραγκίσκος Σιγάλας δεν θα μπορούσε να το θέσει καλύτερα:

Για εμάς, το μέλλον των The Whisky Friends είναι να μείνουμε όπως ξεκινήσαμε, μια παρέα. Όλη αυτή η ιδέα γεννήθηκε από μερικούς φίλους που αγαπούσαν το ουίσκι και είπαν “ας το δοκιμάσουμε”. Ό,τι κι αν φέρει το μέλλον, θέλουμε να κρατήσουμε αυτή τη διάθεση – να περνάμε καλά, να μοιραζόμαστε ιδέες, να γελάμε. Αν συνεχίσουμε έτσι, όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν από μόνα τους.

-Φραγκίσκος Σιγάλας

Με αυτή την ευχή θα κλείσουμε και εμείς λοιπόν. Και στα επόμενα!