Πολλοί λένε ότι μοιάζει με τα σπίτια των Teletubbies ή με αυτά των Hobbits του Shire στο φανταστικό σύμπαν του J.R.R. Tolkien. Σίγουρα πάντως, το καινούργιο αποστακτήριο του Macallan είναι κάτι τόσο εμφατικά διαφορετικό που με τη φουτουριστική αρχιτεκτονική του και τον καινοτόμο σχεδιασμό του έχει συγκεντρώσει όλα τα βλέμματα των whisky fans παγκοσμίως. Από την ανακοίνωση των σχεδίων το 2012 μέχρι και τις 2 Ιουνίου 2018 που άνοιξε επίσημα τις πόρτες του ήταν ένα από τα πιο πολυσυζητημένα αλλά και μυστικά project, καθώς οι εκπρόσωποι της Edrington, της μητρικής εταιρείας του Macallan, δεν άφηναν πολλές πληροφορίες να διαρρεύσουν.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, ο δρόμος με “έβγαλε” στο Speyside, για μια εκδρομή που θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη μου και στη καρδιά μου. Μια από τις πολλές στάσεις μου ήταν και το αποστακτήριο του Macallan καθώς είχα ιδιαίτερη περιέργεια να επισκεφθώ το χώρο που φτιάχνεται ένα από τα πιο δημοφιλή ουίσκι, συνώνυμο της “πολυτέλειας”, αλλά και να διαπιστώσω, ιδίοις όμμασι, αν το νέο του σπίτι ανταποκρίνεται στο “θόρυβο” που είχε δημιουργηθεί.
Uniting heritage with the future
Το νέο κτίριο βρίσκεται μέσα στο The Macallan Estate στο Craigellachie του Speyside, στο λόφο δίπλα από το παλιό του σπίτι, το Easter Elchies House. Εκεί όπου το 1824, όταν και πήρε την άδειά του επί ιδιοκτησίας Alexander Reid, ξεκίνησε ως ένα μικρό αγροτικό αποστακτήριο. Αρχικά ονομάστηκε Elchies από το ομώνυμο γειτονικό κτήμα και παρέμεινε με αυτό το όνομα μέχρι το 1980 όταν και άλλαξε σε Macallan. Στα πρώτα του χρόνια πέρασε από πολλούς ιδιοκτήτες μέχρι που βρήκε την αναγκαία σταθερότητα στο πρόσωπο του Roderick Kemp (πρώην συνιδιοκτήτη του Talisker) και της οικογένειάς του που το ανέλαβε απο το 1892 μέχρι το 1994, όταν και πωλήθηκε στην Ιαπωνική Suntory και το Highland Distillers Group. Το 1999, οι εταιρείες αυτές και κατ’επέκταση και το Macallan απορροφήθηκαν από το Edrington Group που είναι και οι τωρινοί ιδιοκτήτες.
Η ιστορία του Macallan άλλαξε για πάντα το 1980, μια χρονιά κομβική για το brand καθώς αποφασίστηκε η εστίαση στην παραγωγή ποιοτικού single malt whisky αντί για whisky για blending. Αρχικά πολλοί θεώρησαν ότι αυτό ήταν ένα επικίνδυνο ρίσκο αλλά το αποτέλεσμα δικαίωσε το Macallan καθώς εξελίχθηκε σε ένα από τα κυρίαρχα brands παγκοσμίως και πλέον είναι το τρίτο πιο δημοφιλές single malt whisky στο κόσμο, πίσω μόνο απο Glenfiddich και Glenlivet.
Σε μια απόσταση περίπου 260 χλμ από το Εδιμβούργο, ο καλύτερος τρόπος να φτάσεις εκεί είναι με αυτοκίνητο. Η διαδρομή των 3,5 περίπου ωρών είναι καταπληκτική και καθώς διασχίζεις την χώρα από τα Lowlands προς την «καρδιά» των Highlands, το Speyside, συναντάς μοναδικά φυσικά τοπία και αξιοθέατα όπως η γέφυρα Forth, η Loch Leven, το μεσαιωνικό χωριό Pitlochry και φυσικά διασχίζεις τον πανέμορφο εθνικό δρυμό Cairngorms. Καθώς προσεγγίζεις την κορυφή του δρυμού αρχίζεις να συναντάς τις πρώτες πινακίδες που σε καλωσορίζουν στο Malt Whisky Trail και δεν μπορείς παρά να νιώσεις ένα δέος. Tomatin, Ballindaloch, Aberlour, Glenlivet, είναι μόνο μερικά από τα αποστακτήρια που συναντάς καθώς κατευθύνεσαι προς το χωριό Craigellachie και το Macallan Estate.
The future is now
Ούτε ένα ούτε δύο αλλά 140 εκατομμύρια λίρες κόστισε η κατασκευή του νέου αποστακτηρίου! Οι Rogers Stirk Harbour + Partners, η αρχιτεκτονική ομάδα πίσω από το project, φρόντισε να δημιουργήσει κάτι ανεπανάληπτο. Το κτίριο είναι υπόγειο και η οροφή του «δένει» ομοιόμορφα με το περιβάλλον καθώς καλύπτεται από ένα στρώμα γρασιδιού και αγριολούλουδων. 2.500 κομμάτια από σκανδιναβικό έλατο συνδέονται μεταξύ τους για να συνθέσουν την οροφή που με την κυματιστή της μορφή ταιριάζει απόλυτα με του πράσινους λόφους του Speyside. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλα τα κομμάτια που αποτελούν την οροφή είναι ουσιαστικά ένα τεράστιο puzzle που το ένα συγκρατεί το άλλο λόγω αντίθετων δυνάμεων με φυσικό μηχανισμό παρόμοιο με αυτόν που χρησιμοποιείται στις τοξωτές γέφυρες. Κανένα είδος συγκόλλησης δεν χρησιμοποιήθηκε για να τα σταθεροποιήσει!
Επιπλέον, σχεδιάστηκε ώστε να αντέχει στις πιο ακραίες καιρικές συνθήκες όπως ισχυροί άνεμοι ή ακόμα και μια χιονοστιβάδα (!) καθώς κινείται ανάλογα με τη κατανομή του βάρους της για να διατηρεί τη στατικότητα της. Αν είστε λοιπόν τυχεροί και επισκεφθείτε το αποστακτήριο μέρα με αρκετό άνεμο κοιτάξετε ψηλά και θα δειτε την οροφή να κινείται μόνη της! Στο εσωτερικό του αποστακτηρίου ξεχωρίζει ένας μεγάλος επιβλητικός γυάλινος τοίχος με 840 μπουκάλια Macallan whisky, η κυκλική διαρρύθμιση του χώρου σε δύο επίπεδα και το όμορφο bar.
The Visitor experience
Το μοναδικό διαθέσιμο tour ονομάζεται “Six Pillars Tour” και σχεδιάστηκε για να προσφέρει μια περιήγηση στους έξι βασικούς πυλώνες του χαρακτήρα και του ήθους του Macallan:
- Τη κληρονομιά του παρελθόντος
- Την επιλογή των καλύτερων υλικών (βυνοποιημένο κριθάρι, μαγιά και αγνό νερό)
- Το είδος των pot stills (άμβυκες απόσταξης) του
- Τη διαδικασία της απόσταξης
- Την επιλογή των καλύτερων βαρελιών αμερικάνικης και ευρωπαϊκής δρυός
- Το χρωματικό φάσμα που συναντάται στην γκάμα των διάφορων εμφιαλώσεων του Macallan.
Κάθε πυλώνας είναι και μια διαφορετική στάση όπου οι επισκέπτες χρειάζεται να παρέμβουμε γυρνώντας κάτι μεγάλους τροχούς που φανερώνουν τον αντίστοιχο πυλώνα και κάνουν την περιήγηση ένα διαδραστικό παιχνίδι. Από μια μακέτα του Easter Elchies House, στο εσωτερικό των αποστακτήρων, στην παρουσίαση των διαφόρων προϊόντων της απόσταξης και στο εσωτερικό ενός τεράστιου βαρελιού, η περιήγηση μας γίνεται με τρόπο εντελώς ξεχωριστό που δεν θα το συναντήσεις σε κανένα άλλο αποστακτήριο στη Σκωτία. Ο χώρος έχει διαμορφωθεί με τρόπο τέτοιο ώστε η περιήγηση όχι μόνο δεν παρεμποδίζει την παραγωγή αλλά εναρμονίζεται πλήρως με αυτήν και την κάνει ευκολότερα κατανοητή στους επισκέπτες.
Production details
- Ιδιοκτήτης: Edrington Group.
- Ετήσια παραγωγή: 15 εκατομμύρια λίτρα αποστάγματος. Πωλήσεις: πάνω από 750 χιλιάδες κάσες ετησίως. Το καινούργιο αποστακτήριο καθιστά ευκολότερο να υποστηριχθεί η τεράστια αυτή παραγωγή και προβλέπει εύκολη επέκταση και αύξηση της παραγωγής αν χρειαστεί μελλοντικά.
- Πηγή νερού: Από γεώτρηση μέσα στο κτήμα του Macallan.
- Το μη-τυρφώδες κριθάρι που χρησιμοποιεί το Macallan είναι κατα 30% τύπου Golden Promise (θεωρείται ο ιδανικός τύπος κριθαριού για ουίσκι) και κατά 70% άλλων ειδών. Μέχρι το 1994 χρησιμοποιούσε αποκλειστικά Golden Promise αλλά λόγω της χαμηλής του απόδοσης στην καλλιέργεια οι φάρμες έπρεπε να συμβιβαστούν με άλλους τύπους κριθαριού και τα αποστακτήρια όπως το Macallan ακολούθησαν. Η βυνοποίηση γίνεται από εξωτερικό συνεργάτη.
- Η πολτοποίηση της βύνης γίνεται σε ένα τεράστιο mash tun από ανοξείδωτο ατσάλι χωρητικότητας 17 τόνων με νερό που εισέρχεται σε τέσσερις παρτίδες διαφορετικής θερμοκρασίας, 64,78,88 και 94C.
- Το wort μεταφέρεται στα 21 washbacks από ανοξείδωτο ατσάλι στα οπoία θα προστεθεί η υγρή μαγιά (liquid/cream yeast) και θα ζυμωθεί για 55 ώρες. Η διάρκεια αυτή είναι σχετικά μέτρια καθώς άλλα αποστακτήρια επιλέγουν από 48 ώρες μέχρι και πάνω 80! Το αποτέλεσμα της διαφορετικής χρονικής διάρκειας της ζύμωσης είναι ότι όσο περισσότερο διαρκεί τόσο περισσότεροι εστέρες παράγονται (φρουτένιες, ανθικές γεύσεις) και το wash αποκτά επιπλέον πολυπλοκότητα χωρίς έκπτωση στα επίπεδα του αλκοόλ. Το wash βγαίνει σε περίπου 8 με 9 αλκοολικούς βαθμούς και μεταφέρεται στους αποστακτήρες.
- 44 χάλκινους αποστακτήρες διαθέτει το Macallan. 20 wash stills όπου γίνεται η πρώτη απόσταξη και 24 spirit stills όπου γίνεται η δεύτερη και τελική απόσταξη. Οι αποστακτήρες είναι αρκετά κοντοί και όχι ιδιαίτερα φαρδιοί. Αυτό σημαίνει ότι το υγρό στο εσωτερικό τους δεν έρχεται σε πολλή επαφή με το χαλκό και οι πιο βαριές θειούχες ενώσεις επιβιώνουν από τον κοντό λαιμό τους. Θεωρητικά αυτό συνεπάγεται εντονότερο χαρακτήρα και ισχυρότερη γεύση στο απόσταγμα. Το καινούργιο απόσταγμα βγαίνει αρκετά ψηλά στους 70 αλοολικούς βαθμούς (ενδεικτικά συνήθως συναντάμε γύρω στους 68 βαθμούς σε άλλα αποστακτήρια). Αυτό σημαίνει ότι το απόσταγμα θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο στο βαρέλι για να χάσει εναπομείνασες θειικές νότες από την απόσταξη και να αποκτήσει σωστή ισορροπία και ενσωμάτωση της αλκοόλης.
- Η “καρδιά” της απόσταξης μεταφέρεται σε διαφόρων ειδών βαρέλια για να ωριμάσει. Οι κύριοι τύποι βαρελιών που χρησιμοποιεί το Macallan είναι τα αμερικάνικης ή ευρωπαϊκής δρυός που έχουν καρυκευτεί με κρασί sherry (sherry seasoned) για μερικούς μήνες και τα αμερικάνικης δρυός που προέρχονται από bourbon. Παλαιότερα, το Macallan χρησιμοποιούσε αποκλειστικά βαρέλια sherry από την Gonzalez Byass Bodega στο Jerez της Ισπανίας αλλά εδώ και αρκετά χρόνια λόγω του αυξημένου κόστους, της μειωμένης προσφοράς τους και της αυξημένης ζήτησης ξεκίνησε τη χρήση και bourbon βαρελιών. Ήταν επίσης το πρώτο αποστακτήριο (επί ιδιοκτησίας Edrington) που εισήγαγε την έννοια του βαρελιού “κατά παραγγελία” καθώς επέλεγε συγκεκριμένα δέντρα δρυός στην βόρεια Ισπανία και έπειτα ο τοπικός βαρελοποιός Tevasa κατασκεύαζε βαρέλια συγκεκριμένων προδιαγραφών (μήκος, διάρκεια ξήρανσης, τύπος sherry για το καρύκευμα κλπ) κατά τις οδηγίες του Macallan!
Tasting
Η περιήγηση κλείνει ιδανικά με μία καθοδηγούμενη γευσιγνωσία τεσσάρων εκφράσεων του Macallan.
Δοκιμάζουμε ένα δείγμα από καινούργιο απόσταγμα (new make spirit) και τα The Macallan 12 Year Old Triple Cask Matured, The Macallan 12 Year Old Double Cask, The Macallan 12 Year Old Sherry Oak Cask και The Macallan Rare Cask. Μία πλήρης γευσιγνωσία που παρέχει μια ιδανική γνωριμία με τις διαφορετικές εκφράσεις του Macallan και παρουσιάζει κλιμακωτά την επιρροή των διαφορετικού τύπου βαρελιών και συνδυασμό αυτών στο απόσταγμα. Το Triple Cask, που αντικατέστησε πλέον το Fine Oak στη βασική γκάμα του Macallan, έχει μια “γνώριμη” γεύση και ως entry-level ουίσκι σκοπός του είναι να παρέχει μια εύκολη εμπειρία. Έχει ωριμάσει για 12 χρόνια σε συνδυασμό αμερικάνικων πρώην-bourbon βαρελιών, αμερικάνικων καρυκευμένων με sherry και ευρωπαϊκών καρυκευμένων με sherry βαρελιών. Το Double Cask επιδεικνύει μονοπάτια λίγο πιο πικάντικα καθώς αποτελείται από ουίσκι προερχόμενο από αμερικάνικα και ευρωπαϊκά βαρέλια σε αναλογία 50-50, ενώ το Sherry Oak Cask είναι ένα ιδανικό δράμι για όποιον αγαπάει τα ωριμασμένα σε βαρέλια sherry ουίσκι ή για όποιον θέλει να μάθει να τα αγαπάει. Ωστόσο δεν αποτελείται από 100% ουίσκι από πρώην-sherry βαρέλια. Υπάρχει ένα 2% από αμερικάνικα πρώην-bourbon βαρέλια για να δώσει τελείωμα βανίλιας. Τέλος, το Rare Cask δεν έχει δήλωση ηλικίας αλλά το Macallan μας υπόσχεται ότι το ουίσκι έχει προέλθει από τα σπανιότερα βαρέλια sherry των αποθηκών του καθώς αποτελούν λιγότερο από 1% του συνόλου των βαρελιών που υπάρχουν στο κτήμα. Ένα πραγματικά υπέροχο δράμι με ισορροπία και πολυπλοκότητα. Αναλυτικές γευσιγνωσιακές σημειώσεις θα βρείτε στο τέλος του κειμένου.
Aftertaste
Ίσως το Macallan να ρίσκαρε αρκετά με το να ποντάρει σε κάτι τόσο ρηξικέλευθο. Σε ένα χώρο που το παρελθόν και η παράδοση συχνά θεοποιούνται, ίσως βρει αρκετούς απέναντι του. Η Edrington διάλεξε να δει το μέλλον, σεβόμενη το παρελθόν, να αμφισβητήσει την καθιερωμένη εικόνα των αποστακτηρίων και να αλλάξει την εμπειρία του επισκέπτη με μια μοναδική διαδραστική περιήγηση που μοιάζει με θεματικό πάρκο για whisky. Σίγουρα έχει την οικονομική και marketing δυναμική να κάνει κάτι τέτοιο και να υποστηρίξει οποιοδήποτε ρίσκο. Προσωπικά, αν και λατρεύω την μοναδική αίσθηση ενός παραδοσιακού αποστακτηριού, θεωρώ ότι δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στην μοντερνοποίηση των εγκαταστάσεων ή ακόμα και της διαδικασίας παραγωγής. Η ουσία είναι ο χαρακτήρας που επιλέγει κάθε αποστακτήριο να αποτυπώνεται στο whisky του και στο τέλος της ημέρας αυτό είναι που μετράει και για αυτό θα κριθεί από τον κόσμο και από την ιστορία. Το Macallan προσπαθεί να διορθώσει την εικόνα που δημιούργησαν οι (κακά τα ψέματα) απαράδεκτες κυκλοφορίες του πρόσφατου παρελθόντος (βλ. Gold, Ruby, Amber κλπ) και με την καινούργια γκάμα του αλλά και με το καινούργιο αποστακτήριο άλλαξε επίπεδο, με σεβασμό στο περιβάλλον και το παρελθόν του, κρατώντας τα ίδια υλικά, την ίδια συνταγή και τους ίδιους αποστακτήρες αλλά παρουσιάζοντας τα πλέον σε ένα ανανεωμένο “περιτύλιγμα”. Αυτό κάποιους θα βρει στο πλευρό του Macallan και κάποιους απέναντι του. Σίγουρα πάντως δεν θα αφήσει κανέναν ασυγκίνητο.
Tasting Notes
The Macallan 12 years old – Triple Cask Matured
ABV: 40%.
Μύτη: Βανίλια, δρύς, πορτοκάλι.
Ουρανίσκος: Λεπτό σώμα, η βανίλια είναι και πάλι παρούσα και νότες κίτρου και τζίντζερ κάνουν την εμφάνισή τους.
Τελείωμα: Σύντομο και ασθενές.
The Macallan 12 years old – Double Cask
ABV: 40%.
Μύτη: Σταφίδα, γλυκό πορτοκάλι, μέλι και σοκολάτα.
Ουρανίσκος: Καλό σώμα. Αρώματα και τανίνες δρυός, μαρμελάδα βατόμουρο και κανέλλα.
Τελείωμα: Μέσης διάρκειας με βανίλια, ξηρούς καρπούς και γλυκό πορτοκάλι.
The Macallan 12 years old – Sherry Oak Cask
ABV: 40%.
Μύτη: Φρέσκια και γλυκιά. Εσπεριδοειδή και άνθη, μέλι, δρύς και βανίλια.
Ουρανίσκος: Μέσο σώμα. Κρασί sherry, μαρμελάδα εσπεριδοειδων, σάκχαρα βύνης.
Τελείωμα: Ικανοποιητικής διάρκειας με βανίλια και γλυκά μπαχαρικά.
The Macallan Rare Cask (NAS)
ABV: 43%
Μύτη: Πολύπλοκη και απολαυστική. Sherry, έντονα κόκκινα φρούτα, μέλι, σταφίδα, καραμέλα βουτύρου.
Ουρανίσκος: Πλούσιο και λιπαρό. Αμύγδαλα, φρεσκοψημένα μπισκότα, σταφίδα, σκούρα σοκολάτα και ίχνη γλυκών μπαχαρικών.
Τελείωμα: Μακρύ με νότες μούρων και πορτοκαλιού.
