Τρίτος σταθμός των whisky travels μας στο θρυλικό νησί του Islay είναι το αποστακτήριο που συχνά χαρακτηρίζεται ως ” Κύριος Συνεπής” και αυτό διότι παράγει σταθερά ένα από τα πιο κομψά και νόστιμα αποστάγματα στο Islay. Μιλάω φυσικά για το Caol Ila.
Hit The Road
Όπως ίσως θυμάστε, η εποχή είναι το φθινόπωρο του 2018 και βρίσκομαι στο Islay όπου επιχειρώ να επισκεφθώ όλα τα αποστακτήρια του νησιού και να γνωρίσω τους ανθρώπους και το ουίσκι που παράγουν. Μετά τα Kilchoman και Lagavulin επισκεπτόμαστε το Caol Ila το οποίο αν και δίπλα στο λιμάνι Port Askaig είναι καλά κρυμμένο χάρη στην απότομη κατάβαση που χρειάζεται από τον “κεντρικό” δρόμο για να προσεγγίσεις το αποστακτήριο. Η κατάβαση αποτελείται από πολλές διαδοχικές επικίνδυνες στροφές ανάμεσα σε διάσπαρτα σπιτάκια. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Alfred Barnard στα 1880:
Ο δρόμος ήταν τόσο απότομος και τα νεύρα μας όχι και στα καλύτερά τους που επιμείναμε να κάνουμε την υπόλοιπη διαδρομή με τα πόδια, προς αποστροφή του οδηγού μας που μουρμούριζε κάποιες περίεργες λέξεις στα gaelic.
Το αποστακτήριο
Caol Ila (πρφ Κουλ ίλα) στα gaelic σημαίνει The Sound of Islay – το στενό ή ο πορθμός του Islay και αναφέρεται στο στενό κομμάτι θάλασσας που χωρίζει τα νησιά Islay και Jura και το οποίο “επιβλέπει” το αποστακτήριο που είναι χτισμένο στις όχθες του. Η θέα προς το στενό είναι μαγευτική και σε συνεπαίρνει από την πρώτη στιγμή.
Βρίσκεται στη βορειοανατολική ακτή του Islay σε πολύ κοντινή απόσταση από το λιμάνι του Port Askaig όπου μας άφησε το πλοίο.
Το αποστακτήριο του Caol Ila βρίσκεται στην αγριότερη και πιο γραφική τοποθεσία που έχουμε δει
-Alfred Barnard – The Whisky Distilleries of The United Kingdom, 1887
Ιδρύθηκε το 1846 από τον Hector Henderson αλλά εξαγοράστηκε το 1857 από τον blender Bulloch Lade ο οποίος έχτισε μια χρήσιμη αποβάθρα. Το 1927 απορροφήθηκε από την Distiller’s Company Limited (DCL) που ως γνωστόν εξελίχθηκε στη σημερινή Diageo. Το αποστακτήριο παρέμεινε ενεργό χωρίς διαλείμματα μέχρι το 1972 όταν η DCL το κατεδάφισε και στη θέση του έχτισε ένα σύγχρονο αποστακτήριο με έξι άμβυκες αντί για δύο που είχε μέχρι τότε. Αυτό έκανε το Caol Ila το μεγαλύτερο παραγωγό του νησιού. Το ουίσκι του προοριζόταν κυρίως για τα blends της DCL όπως το Johnnie Walker και αυτό ισχύει μέχρι και σήμερα!
Στα 1980 όπου η βιομηχανία πέρασε μεγάλη ύφεση το Caol Ila ξεκίνησε να παράγει και μη-τυρφώδες malt ουίσκι με το γευστικό προφίλ των Highlands με σκοπό τη χρήση σε blends. Αυτό το βοήθησε να μείνει ανοιχτό σε μια εποχή που τα αποστακτήρια έκλειναν το ένα μετά το άλλο. Μη-τυρφώδες ουίσκι παράγεται ακόμα και μέρος αυτού εμφιαλώνεται και ως single malt!
To 2011 μια ακόμα σημαντική ανακαίνιση έλαβε χώρα με νέο mash tun και περισσότερα washbacks να εγκαθίστανται με αποτέλεσμα η παραγωγή να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στα 6,5 εκατομμύρια περίπου λίτρα το χρόνο!
Το 2018 η Diageo ανακοίνωσε τα πλάνα της να βελτιώσει την εμπειρία των επισκεπτών του Caol Ila στα πλαίσια της ενέργειας προώθησης των πυλώνων και βασικών συστατικών του Johnnie Walker μαζί με τα Clynelish, Cardhu, Glenkinchie και σκοπεύει να κατασκευάσει νέο visitor centre εκεί όπου βρίσκεται τώρα η αποθήκη.
The Visitor’s Experience
Στο αποστακτήριο, η αλήθεια είναι, δεν βιώσαμε την πραγματική εμπειρία που προσφέρει μια περιήγηση του Caol Ila. Όσοι έχετε επισκεφθεί κάποιο αποστακτήριο στη Σκωτία αλλά ιδιαίτερα στο Islay ξέρετε πόσο σημαντικό είναι να έχετε κάνει κράτηση από πριν. Οι επισκέπτες είναι τόσοι πολλοί και τα tours τόσο περιορισμένα που δεν αξίζει να ρισκάρεις να μείνεις απ’ έξω.
Δυστυχώς στον προγραμματισμό του ταξιδιού μας, λόγω πολύ περιορισμένου χρόνου αλλά και του αδύνατου συνδυασμού των ωρών των tours διαφορετικών αποστακτηρίων δεν βόλευε με τίποτα να “χωρέσουν” και τα οχτώ (τότε) αποστακτήρια του Islay στο χρονικό διάστημα της διαμονής μας οπότε αναγκάστηκα να αφήσω το Caol Ila εκτός. Απαράδεκτο; Το δέχομαι…
Πήγαμε, λοιπόν, στο αποστακτήριο χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες απλά για να βγάλουμε φωτογραφίες και να δούμε το μέρος. Ωστόσο, φτάνοντας στο αποστακτήριο και μπαίνοντας στο visitor centre οι δύο-τρεις υπάλληλοι που ήταν εκεί μας καλωσόρισαν θερμά ρωτώντας μας από που είμαστε, πως βρεθήκαμε εκεί, αν περνάμε ωραία και αναρωτήθηκαν τι διάολο πήγαινε στραβά με εμάς για να αφήσαμε τον ήλιο της Ελλάδας για να επισκεφθούμε τη Σκωτία.
Όταν τους εξηγήσαμε τον λόγο που δεν κλείσαμε κάποιο tour προσφέρθηκαν με απίστευτη ευκολία και αυθορμητισμό να μας κάνουν μια ιδιωτική μίνι περιήγηση εκτός των προγραμματισμένων γιατί όπως είπαν “είναι κρίμα να πάμε μέχρι εκεί αλλά να μην βιώσουμε την εμπειρία του Caol Ila“! Έτσι ένας ευγενικότατος ξεναγός μας πήγε στο χώρο παραγωγής, είδαμε τον μύλο Porteus, το ατσαλένιο mash tun, τα οχτώ washbacks και τους έξι αποστακτήρες του Caol Ila. Μας εξήγησε όλη τη διαδικασία παραγωγής και σαν να μην έφτανε αυτό, μας οδήγησε πίσω στο visitor centre για ένα ιδιωτικό tasting 4 εκφράσεων του Caol Ila! Δοκιμάσαμε Caol Ila 12 ετών, Caol Ila Moch, Caol Ila Distiller’s Edition 2017, Caol Ila Unpeated 15 ετών.
Μια ιδιαίτερα ευγενική χειρονομία που έκανε την εμπειρία μας μοναδική. Η σκωτσέζικη φιλοξενία στα καλύτερά της.
Λεπτομέρειες Παραγωγής
• Ιδιοκτήτρια εταιρεία του Caol Ila είναι η Diageo.
• To αποστακτήριο παράγει 5 εώς 8 εκατομμύρια λίτρα αποστάγματος ετησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τρίτο της συνολικής παραγωγής των 9 αποστακτηρίων του Islay. Φυσικά είναι η μεγαλύτερη παραγωγή στο νησί αν και το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής καταλήγει σε blends. Κάθε μέρα διεκπεραιώνονται 4 παρτίδες αποστάγματος.
• Πηγή νερού: Το νερό αναβλύζει από την κοντινή Loch Nam Ban που έχει μεγάλες ποσότητες ασβεστόλιθου και τύρφης.
• Βύνη: Χρησιμοποιεί κυρίως τυρφώδες βυνοποιημένο κριθάρι στα 35 ppm. Οι προδιαγραφές είναι ακριβώς ίδιες με τον ομόσταυλό του, το Lagavulin. Για κάποιες εκφράσεις και κάποια blends χρησιμοποιεί και μη τυρφώδες κριθάρι. 4,5 τόνοι κριθαριού συνολικά χρησιμοποιούνται ανά παρτίδα.
• Πολτοποίηση: Στο mash tun τύπου Lauter εισάγονται 12 τόνοι grist ανά παρτίδα και μετατρέπονται σε πολτό με παρτίδες νερού από 64 ως 85 C. 55.800 λίτρα wort μεταφέρονται στα washbacks.
• Ζύμωση: 8 ξύλινα washbacks χωρητικότητας 58.000 λίτρων το καθένα διαθέτει το αποστακτήριο. Μαζί με το wort προστίθεται υγρή μαγιά. Η ζύμωση διαρκεί περισσότερες από 55 ώρες.
• Απόσταξη: 6 άμβυκες υπάρχουν στο αποστακτήριο, 3 άμβυκες πρώτης απόσταξης (wash stills) 19.000 λίτρων και 3 δεύτερης απόσταξης (spirit stills) 12.500 λίτρων. Οι αποστακτήρες είναι ψηλοί και χοντροί που σημαίνει ότι το απόσταγμα του Caol Ila θα είναι πιο ελαφρύ από του Lagavulin για παράδειγμα, το οποίο έχει πιο κοντούς και πιο χοντρούς αποστακτήρες. Σε αυτό φυσικά συνεισφέρει και το πολύ χαμηλό γέμισμά τους. Οι άμβυκες γεμίζονται περίπου στο 33% της συνολικής τους χωρητικότητας επιτρέποντας έτσι εκτεταμένη αναρροή (reflux). Ο βραχίονας (lyne arm) έχει αρνητική κλίση (καθοδικός) στα wash stills ενώ είναι εντελώς οριζόντιος στα spirit stills. Ο συμπυκνωτής είναι τύπου shell and tube. To κόψιμο της “καρδιάς” γίνεται αρκετά νωρίς και “ψηλά” στους 69 αλκοολικούς βαθμούς που σημαίνει ότι δεν συμπεριλαμβάνει μεγάλο ποσοστό από την ουρά όπου βρίσκεται η πλειοψηφία των φαινολών άρα η τελική αίσθηση θα είναι λιγότερο τυρφώδης/καπνιστή σε σχέση με άλλα αποστάγματα στο Islay.
• Ωρίμαση: To Caol Ila παλαιώνει το απόσταγμά του κυρίως σε πρώην-bourbon βαρέλια πολλαπλών γεμισμάτων (refill) ενώ υπάρχει και μικρότερη ποσότητα sherry και moscatel βαρελιών. Παρότι το πιο επιβλητικό κτίριο του αποστακτηρίου είναι η τριόροφη αποθήκη του, εκεί ωριμάζουν μόνο μερικά βαρέλια μεγαλύτερης ηλικίας. Η πλειοψηφία του αποστάγματος ωριμάζει στις αποθήκες της Diageo στη Γλασκώβη. To απόσταγμα του Caol Ila αντιδρά ιδανικά στo βαρέλι με τα χρόνια παράγοντας εξαιρετικά ουίσκι μεγαλύτερης ηλικίας.
Χαρακτήρας
Μπορεί από άποψη όγκου παραγωγής να είναι ένα πραγματικό εργοστάσιο ουίσκι αλλά το Caol Ila καταφέρνει σχεδόν πάντα να πετυχαίνει την τέλεια ισορροπία μεταξύ χαρακτήρα αποστάγματος και επιρροής του ξύλου. Είτε πρόκειται για επίσημη εμφιάλωση είτε για ανεξάρτητη, σπάνια θα βρεις Caol Ila που να μην είναι ισορροπημένο, κομψό, πολύπλοκο, νόστιμο.
Ο χαρακτήρας του κατά την προσωπική μου ταπεινή άποψη συγκεντρώνεται σε δύο κυρίαρχα χαρακτηριστικά: τη μέτριας έντασης τύρφη και την κιτρικότητα, εννοώντας τα αρώματα εσπεριδοειδών (κιτρικού οξέος). Φυσικά το Caol Ila είναι πολλά περισσότερα από αυτά αλλά για μένα είναι οι δύο πρώτες αισθητηριακές νότες που αντιλαμβάνομαι και με βοηθούν να αναγνωρίσω ένα ουίσκι του Caol Ila.
Ένας διακριτικός κομψός φαρμακευτικός γήινος καπνός και μια κιτρικότητα σαν λεμόνι ή μοσχολέμονο και σε κάποιες εκφράσεις σαν ανώριμο πορτοκάλι. Πλαισιωμένα σχεδόν πάντα από νότες μελιού, ξηρών καρπών και φρέσκων λευκόσαρκων φρούτων.
Until Next Time
Η επίσκεψη στο Caol Ila ήταν ένας από τους πιο αναπάντεχα ευχάριστους σταθμούς του ταξιδιού. Ένα μέρος μοναδικής ομορφιάς, τρομερά φιλόξενοι άνθρωποι, υπέροχο ουίσκι…
Ένας ψαράς ετοιμάζει το καλάμι του κοντά σε κάτι παλιά βαρέλια του Caol Ila. Η σημερινή ψαριά θα γίνει ατενίζοντας το sound of Islay και το Jura. Κάτι μου λέει ότι η ψαριά λίγο τον ενδιαφέρει. Για αυτόν σημασία έχει το “ταξίδι”, όχι ο προορισμός. Μερικές στιγμές ηρεμίας σε ένα μαγευτικό μέρος είναι αρκετές.
Και όπως έχουμε πει αρκετές φορές και στο ουίσκι το “ταξίδι” είναι που μετράει. Το δικό μου ταξίδι με έφερε εκείνο το κρύο φθινοπωρινό πρωινό στο Caol Ila και με γέμισε αναμνήσεις και αρώματα που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
Η ευχή πάντα ίδια: “Εις το επανιδείν”. Πως θα μπορούσε να είναι διαφορετική;
Μέχρι την επόμενη φορά λοιπόν…
