Η Burns Night αποτελεί ένα τεράστιο κομμάτι της σκωτσέζικης κουλτούρας. Κάθε χρόνο, στις 25 Γενάρη (ημέρα των γενεθλίων του) γιορτάζεται η ζωή και το έργο του πιο διάσημου σκωτσέζου λυρικού ποιητή, του πρωτοπόρου του ρομαντισμού, του βάρδου του Ayrshire, του αγρότη-ποιητή, του εθνικού ποιητή της Σκωτίας, Robert (Rabbie) Burns!
Θεωρείται ότι η πρώτη Burns Night πραγματοποιήθηκε το 1802 στο Greenock, μια μικρή πόλη στη δυτική ακτή της Σκωτίας, από θαυμαστές του ποιητή με καταγωγή από την πατρίδα του Burns, το Ayrshire.
Warlocks and witches in a dance,
Nae cotillon, brent new frae France,
But hornpipes, jigs, strathspeys, and reels,
Put life and mettle in their heels.-“Tam O’Shanter”, R.Burns.
Ποιος ήταν ο Robert Burns
O Robert Burns, γεννημένος στις 25 Ιανουαρίου 1759 στο Alloway του Ayrshire, μεγάλωσε στη φτώχεια και την κακουχία. Δουλεύοντας κυρίως ως αγρότης στην οικογενειακή φάρμα κατάφερε να μορφωθεί μόνος του. Η αγάπη του για τις ιστορίες και την αφήγηση τον οδηγούσε να γράφει ποιήματα από μικρή ηλικία και το 1786 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Ποιήματα στην Σκωτσέζικη Διάλεκτο”. Αυτή έγινε κατευθείαν τεράστια επιτυχία και ο Burns απέκτησε γρήγορα φήμη στους Σκωτσέζους όλου του κόσμου καθιστώντας τον, 27-χρονο τότε, Rabbie έναν σταρ της εποχής του.
Στα ποιήματα του χρησιμοποιούσε την τοπική διάλεκτο και καταπιανόταν με θέματα της καθημερινής ζωής, που “άγγιζαν” τους απλούς ανθρώπους και συχνά είχαν έναν χιουμοριστικό τόνο. Έγραψε για τον έρωτα, τον πόλεμο, την Σκωτία, την ελευθερία, την ιδιαίτερη πατρίδα του-το Ayr, το whisky. Χρησιμοποιούσε μικρά θέματα για να εκφράσει μεγάλες ιδέες. Η ικανότητά του να κατανοεί και να εκφράζει τις σκέψεις και τα προβλήματα των ανθρώπων τον έκανε πασίγνωστο και ιδιαίτερα αγαπητό.
Γνωστά ποιήματα του είναι τα: “Auld Lang Syne”, “To a Mouse”, “A Man’s a Man for A’ That”, “The Author’s Earnest Cry And Prayer”, “Ae Fond Kiss”, “Scots Wha Hae”, “Tam O’Shanter”, “Halloween”, “The Battle of Sherramuir”,”Address to a Haggis”.
Sages their solemn een may steek,
An’ raise a philosophic reek,
An’ physically causes seek,
In clime an’ season;
But tell me Whisky’s name in Greek.
I’ll tell the reason.Scotland, my auld, respected Mither!
Tho’ whyles ye moistify your leather,
Till whare ye sit, on craps o’ heather,
Ye tine your dam:
Freedom and Whisky gang thegither!
Tak aft your dram!-“The Author’s Earnest Cry And Prayer”, R.Burns.
Ίσως το πιο γνωστό του ποίημα είναι το “Auld Lang Syne” το οποίο στις μέρες μας είναι διάσημο ως τραγούδι και έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια παράδοση της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Η φράση “Auld Lang Syne” σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως “For old times’ sake” – “Για χάρη των παλιών καιρών” και υμνεί τη διατήρηση των παλιών φιλιών και την αναπόληση των γεγονότων της χρονιάς που φεύγει με μια δόση νοσταλγίας και ευγνωμοσύνης.
Παρά την αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική του αξία, σαν προσωπικότητα παρουσίαζε αρκετά “θολά” σημεία. Γνωστός “γυναικάς”, ακύρωσε τελευταία στιγμή το πλάνο του να παρατήσει την έγκυο γυναίκα του Jean Armour και να μεταναστεύσει στις Δυτικές Ινδίες με την ερωμένη του Mary Campbell ώστε να μετακομίσει στο Εδιμβούργο. Εκεί έκανε πλούσιους φίλους, έπινε και ξόδευε αλόγιστα αλλά μετά τη γέννηση του (δεύτερου από τα τρία συνολικά) εξώγαμου παιδιού του βαρέθηκε τη ζωή στην πόλη και επέστρεψε στην γυναίκα του Jean Armour με την οποία έκανε ακόμα εννιά (!) παιδιά. Παρ’όλα αυτά δεν έχασε ποτέ την έμπνευσή του και συνέχισε την έκδοση επιτυχημένων ποιημάτων για όλη τη σύντομη ζωή του. Πέθανε στο Dumfrieshire το 1796 σε ηλικία μόλις 37 ετών έπειτα από μια ζωή ακολασίας και ανηθικότητας.
Η σχέση του ποιητή με το ουίσκι
Αδιαμφισβήτητα, το ουίσκι αποτελούσε το αγαπημένο ποτό του βάρδου. Και ήταν τόση η αγάπη του για το “νερό της ζωής” που όχι μόνο το έπινε αλλά του αφιέρωσε και ουκ ολίγα ποιήματα: “Scotch Drink”, “A Bottle and Friend”, “John Barleycorn” , “The Devil’s Away Wi’ The Exciseman”. Όπως είναι φυσικό, οι απανταχού whisky drinkers τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη για τον Rabbie και τον θεωρούν έναν από αυτούς.
O whisky! soul o’ plays an’ pranks!
Accept a bardie’s gratefu’ thanks!
When wanting thee, what tuneless cranks
Are my poor verses!
Thou comes – they rattle i’ their ranks
At ither’s arses-“Scotch Drink”, R.Burns.
Burns Supper
Ακρογωνιαίος λίθος της Burns Night είναι το Burns Supper, το δείπνο του Burn, αποτελούμενο παραδοσιακά από “haggis, neeps and tatties” δηλαδή:
Ηaggis: το εθνικό φαγητό της Σκωτίας, ένα είδος πουτίγκας που αποτελείται από κιμά από εντόσθια προβάτου (καρδιά, συκώτι και πνεύμονες) αλεσμένα με κρεμμύδι, βρώμη, λίπος μοσχαριού και μπαχαρικά. Το μείγμα παραδοσιακά τοποθετείται και ψήνεται μέσα στο στομάχι του προβάτου.
Neeps: Μαγειρεμένα γογγύλια.
Tatties: Πουρές πατάτας.
Από το δείπνο φυσικά δεν μπορεί να λείπει ως συνοδευτικό το αγαπημένο ποτό του Burns και εθνικό ποτό της Σκωτίας, το whisky!
Κατά τη διάρκεια του δείπνου υπάρχει φυσικά η συνοδεία γκάιντας και παράλληλα γίνεται και απαγγελία διάσημων στίχων του Burns σε διάφορα σημεία του δείπνου:
Πριν ξεκινήσει το δείπνο απαγγέλλεται το “Selkirk Grace”:
Some hae meat an canna eat,
And some wad eat that want it;
But we hae meat, and we can eat,
And sae the Lord be thankit.
Λίγο πριν σερβιριστεί το haggis απαγγέλλεται το διάσημο “Address to a Haggis” και ταυτόχρονα ο οικοδεσπότης βάναυσα καρφώνει ένα μαχαίρι στο haggis που βρίσκεται μπροστά του:
But mark the Rustic, haggis-fed,
The trembling earth resounds his tread,
Clap in his walie nieve a blade,
He’ll make it whissle;
An’ legs, an’ arms, an’ heads will sned,
Like taps o’ thrissle.
Ye Pow’rs wha mak mankind your care,
And dish them out their bill o’ fare,
Auld Scotland wants nae skinking ware
That jaups in luggies;
But, if ye wish her gratefu’ prayer,
Gie her a Haggis!
Αμέσως μετά το δείπνο ακολουθούν τα “Address to the lassies” που αποτελεί μια χιουμοριστική ευχαριστία στις γυναίκες που ετοίμασαν το δείπνο, και το “Reply to the laddies”, η απάντηση, δηλαδή, των γυναικών σε παρόμοιο τόνο.
Wi’ usquabae, we’ll face the devil!
Ο Rabbie Burns έχει αναδειχθεί ως ο σπουδαιότερος Σκωτσέζος όλων των εποχών και παρά την διφορούμενη ζωή του, η καλλιτεχνική και κοινωνική αξία των έργων του αναγνωρίζεται παγκοσμίως. Οι ιδέες που εξέφραζε μέσα από τα ποιήματά του “μιλούσαν” στην καρδιά του λαού και δημιούργησαν μια τεράστια κληρονομιά αναγνωρίσιμη μέχρι και σήμερα. Μπορεί να μην γνωρίζεις τα ποιήματα του, μπορεί να μην σου αρέσει (προφανώς) το haggis, ωστόσο κάθε 25 Γενάρη είναι μια ακόμη ευκαιρία να πιούμε ένα dram από το αγαπημένο μας απόσταγμα προς τιμήν του σπουδαίου λυρικού ποιητή.
Inspiring bold John Barleycorn!
What dangers thou canst make us scorn!
Wi’ tippeny, we fear nae evil;
Wi’ usquabae, we’ll face the devil!-“Tam O’Shanter”, R.Burns.
Slàinte mhath!
Πηγές: scotsman.com, inews.co.uk, independent.co.uk, visitscotland.com, sundaypost.com
