Ήρθε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου να μιλήσουμε για το προπύργιο του βασιλείου της τύρφης και θεό των peat freaks, το Ardbeg TEN. Και δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερη ευκαιρία από την πρόσφατη Ardbeg Day η οποία γιορτάστηκε για άλλο ένα χρόνο σε όλη την υφήλιο αλλά και στην χώρα μας!
Κάθε χρόνο τέλος Μαΐου-αρχές Ιουνίου στο Islay, λαμβάνει χώρα το Fèis Ìle, ίσως το πιο γνωστό φεστιβάλ ουίσκι και μουσικής του κόσμου και το νησί σφύζει από ουισκόφιλους οι οποίοι επιδίδονται σε ένα ιδιότυπο “προσκύνημα” στη Μέκκα του ουίσκι και της τύρφης. Το φεστιβάλ διαρκεί συνολικά 8 μέρες και κάθε μέρα είναι αφιερωμένη σε ένα από τα αποστακτήρια του νησιού. Το τελευταίο Σάββατο του Fèis Ìle είναι πάντα αφιερωμένο στο Ardbeg, και η μέρα έχει καθιερωθεί να εορτάζεται παγκοσμίως ως Ardbeg Day! Φέτος αυτή η μέρα ήταν η 30η Μαΐου.
To αποστακτήριο
Για το Islay τα έχουμε πει πολλάκις και θα τα ξαναλέμε με κάθε ευκαιρία. Αποτελεί τον υπέρτατο προορισμό των απανταχού whisky lovers και η ιστορία και ο χαρακτήρας των αποστακτηρίων του περισσεύουν. Το Ardbeg βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού στην ακτή Kildalton σε απόσταση αναπνοής από τα επίσης θρυλικά αποστακτήρια του Laphroaig και του Lagavulin.
Ιδρυθέν το 1815 από την οικογένεια McDougall, γνώρισε ιδιαίτερη “άνθηση” στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 υπό την ιδιοκτησία των DCL και Hiram Walker λόγω της διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης για τυρφώδες ουίσκι σε blends. To 1981 πτωχεύει και κλείνει για πρώτη φορά αλλά ανοίγει ξανά το 1989 υπό την σκέπη των Allied Distillers, που μεταξύ άλλων, εκείνη τη περίοδο, κατείχαν και το Laphroaig. Ήδη από τότε είχε αποκτήσει τεράστια φήμη ως cult single malt με φανατικούς ακολούθους. Το δεύτερο “λουκέτο” είναι και το πιο διάσημο. Το 1996 ξανακλείνει άλλα ένα χρόνο μετά το Glenmorangie το “σώζει” αγοράζοντας το αποστακτήριο μαζί με το απόθεμα του και αναλαμβάνει τη δύσκολη δουλεία να κρατήσει το όνομα του Ardbeg στην κορυφή μέσω εμφιαλώσεων από τα υπάρχοντα βαρέλια αλλά ταυτόχρονα και να αναβιώσει το χαρακτήρα του στην παραγωγή. Από το 2004 ανήκει στον όμιλο LVMH (Luis Vuitton Moët Hennessy) που εξαγόρασε τόσο το Glenmorangie όσο και το Ardbeg και από το 2000 κυκλοφορεί για πρώτη φορά το εμβληματικό Ardbeg TEN.
Το Ardbeg χρησιμοποιεί σταθερά τυρφώδες κριθάρι στα 55ppm και ζύμωση 52 ωρών ενώ το ένα και μοναδικό ζεύγος χάλκινων αμβυκών του έχει έναν χαρακτηριστικό καθαριστή (purifier) στο βραχίονα (lyne arm) για επιπλέον αναρροή στην απόσταξη και απομάκρυνση των βαρύτερων φαινολών. Το σπάνιο αυτό χαρακτηριστικό κάνει τους αποστακτήρες του Ardbeg να ξεχωρίζουν από την πλειοψηφία των υπολοίπων αποστακτήρων. Το νέο απόσταγμα (new make spirit) βγαίνει στους 60-61% αλκοολικούς βαθμούς -από τα πιο βαθιά κοψίματα στη Σκωτία- εξού και ο έντονα φαινολικός-καπνιστός χαρακτήρας του. Η ετήσια παραγωγή του είναι περίπου 1,4 εκατομμύρια λίτρα αποστάγματος -από τις μικρότερες στο νησί- το οποίο όμως κυκλοφορεί όλο ως Ardbeg single malt. Πάγια τακτική του είναι να μην προσφέρει καθόλου ουίσκι για blends ενώ πολύ σπάνια πουλάει σε ανεξάρτητους εμφιαλωτές.
Είχα την τύχη να επισκεφθώ το αποστακτήριο του Ardbeg το 2018 και βίωσα μια μοναδική εμπειρία για την οποία όμως θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο.
Γευστική δοκιμή – Χαρακτήρας
Ξεκάθαρη περίπτωση ωρίμανσης σε bourbon βαρέλια ενώ το πολύ ανοιχτό του χρώμα προδίδει ότι αυτά ήταν πιθανότατα refill. Χωρίς πρόσθετο χρώμα και χωρίς φιλτράρισμα ψύξεως, το Ardbeg TEN είναι as old school as it gets που λένε και στο χωριό μου. 55ppm τύρφης χρησιμοποιούνται στη ξήρανση του κριθαριού και ενώ όπως έχουμε πει το γεγονός αυτό από μόνο του δεν συνεπάγεται απαραίτητα και μεγαλύτερη αίσθηση καπνιστότητας στο ποτήρι, το Ardbeg TEN επιβεβαιώνει τις προσδοκίες και στρογγυλοκάθεται στην κορυφή της λίστας με τα πιο “καπνιστά” ουίσκι του νησιού. Τουλάχιστον όσο αφορά τις βασικές κυκλοφορίες αυτών.
Ο καπνός του Ardbeg TEN θυμίζει τζάκι, φωτιά και στάχτη και σε κατακλύζει από την πρώτη γουλιά. Είναι όμως η διαρκώς παρούσα γλυκιά νότα που επιφέρει μια ζηλευτή ισορροπία και πολυπλοκότητα και κάνει το Ardbeg TEN ξεχωριστό. Το τελείωμα του, πολύ μακρύ και απολαυστικό. Η “άγρια φωτιά” του σε συντροφεύει για πολύ ώρα μετά το δράμι σου και σου θυμίζει ότι το Ardbeg TEN είναι εδώ για να μείνει.
Κάτι που πάντα με εκπλήσσει είναι η διαφορά που μπορεί να συναντήσει κανείς ανάμεσα στις τύρφες των Ardbeg TEN και Laphroaig 10 years old. To πρώτο σε κατακλύζει με φωτιά και κάρβουνο, το δεύτερο με ιώδιο και θάλασσα! Σίγουρα η θάλασσα είναι παρούσα και στο Ardbeg TEN αλλά ο καπνός του είναι λιγότερο “θαλασσινός” από του Laphroaig.
Tasting Notes
Χρώμα: Ανοιχτό ξανθό
ABV: 46%
Μύτη: Τύρφη, καπνός και στάχτη αρχικά. Έπειτα εμφανίζονται γλυκό λεμόνι αλλά και βανίλια, γρασίδι και ίχνη λευκόσαρκων φρούτων όπως η μπανάνα.
Ουρανίσκος: Πλούσιο και λιπαρό. Ο καπνός της τύρφης θυμίζει φωτιά σε δάσος ενώ η γλυκιά εσπεριδοειδής νότα επιμένει. Αναγνωρίζουμε επίσης φύλλα καπνού (ταμπάκο) και θαλασσινό αλάτι.
Τελείωμα: Πολύ μακρύ και spicy με θαλασσινή αλμύρα.
Τιμή: 55 €
Βαθμολογία: 89/100
Bottomline
Η επιτομή του “character malt”. Χαρακτήρας, πολυπλοκότητα, επίγευση συνδυάζονται μαγικά με τον φανταστικό καπνό του Ardbeg και δημιουργούν ένα από τα καλύτερα core range ουίσκι που μπορεί κανείς να δοκιμάσει.
Slàinte mhath!
*Ευχαριστώ θερμά τη Diageo Hellas, διανομέα του Ardbeg στην Ελλάδα, για την ευγενική παροχή της φιάλης για τη δοκιμή.
