lagavulin 0

Επίσκεψη στο αποστακτήριο του Lagavulin

Πριν ακριβώς τρία χρόνια, τον Οκτώβριο του 2018, ο κόσμος ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος. Τη λέξη πανδημία τη συναντούσες μόνο σε σενάρια επιστημονικής φαντασίας, ο κόσμος ταξίδευε ελεύθερος και η Σκωτία ήταν ακόμα στην Eυρωπαϊκή Ένωση.

Η σημαντικότερη, όμως, διαφορά ίσως είναι ότι η αφεντιά μου ήταν ακόμα κάτοικος Σκωτίας και τα σκωτσέζικα αποστακτήρια ήταν λίγο πιο κοντά, λίγο πιο εύκολα προσβάσιμα.

Ένα από αυτά τα αποστακτήρια, βρίσκεται στο Islay και είναι εδώ και πολλά χρόνια ίσως το αγαπημένο αποστακτήριο του ελληνικού κοινού. Έχει ιστορία 200+ χρόνων και το ιδιαίτερο γευστικό του προφίλ κάνει εδώ και δεκαετίες τους απανταχού ουισκόφιλους να “υποκλίνονται”.

Μιλάω φυσικά για τον “Βασιλιά του Islay”, το Lagavulin, το οποίο είναι η επόμενη στάση των whisky travels μας!

 

Hit The Road

Το σκωτσέζικο φθινόπωρο, μακράν η ομορφότερη εποχή για τη χώρα, αποτελεί ιδανική περίοδο -και αφορμή- για εξορμήσεις! Και όταν μιλάμε για εξορμήσεις, φυσικά, εννοούμε ουισκο-εξορμήσεις.

Έτσι λοιπόν, όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενο αντίστοιχο άρθρο, μια όμορφη φθινοπωρινή Παρασκευή του Οκτώβρη ξεκίνησα από το Fife προς το Islay για ένα ταξίδι που τρεις μέρες, 700 χιλιόμετρα, δύο μπλόκα από αγελάδες, πολλή βροχή και ακόμα περισσότερο ουίσκι μετά, έμελλε να ριζωθεί στη καρδία μου ως μια από τις ομορφότερες εμπειρίες της ζωής μου.

Το σκηνικό ήταν ειδυλλιακό. Σκωτσέζικα ειδυλλιακό. Παχιά συννεφιά που κάλυπτε πλήρως τον ουράνιο θόλο, ψιλόβροχο και όσο κρύο έπρεπε ώστε να μην χρειάζεσαι πέμπτο στρώμα ρούχων. Ιδανικό.

Ιδανικό… τουλάχιστον για ουίσκι!

Η διαδρομή μέχρι το νησί περιλαμβάνει στάση στη Γλασκώβη για πρωϊνό και στο μαγευτικό Inveraray για καφέ ή μεσημεριανό και επίσκεψη στο πανέμορφο ομώνυμο κάστρο.

 

lagavulin 1
Το κάστρο Inveraray στην ομώνυμη κωμόπολη.

 

Φτάνοντας στο λιμάνι του Kennacraig, το ferry μας περιμένει για να μας αφήσει δύο ώρες μετά στο Port Askaig, το ένα από τα δύο λιμάνια του Islay με το δεύτερο να είναι το Port Ellen.

Το Islay νομίζω δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Η νοτιότερη των Εβρίδων νήσων της Σκωτίας έχει αποκτήσει θρυλική φήμη στους κύκλους των ουισκόφιλων που λατρεύουν την ιστορία, την παράδοση και τα αρώματα του μικρού αυτού νησιού που αποτελεί σημείο αναφοράς στη συνείδηση και την γευστική παλέτα τους. Γνωστό παγκοσμίως για τον καπνιστό χαρακτήρα της πλειοψηφίας των ουίσκι που παράγουν τα αποστακτήριά του, αποτελεί πόλο έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών ετησίως που επιδίδονται σε ένα ιδιότυπο “προσκύνημα” σε ένα από τα -εννιά πλέον- αποστακτήρια που βρίσκονται στο νησί.

Στην νότια του πλευρά, η ακτή Kildalton φιλοξενεί τα τρία, ίσως, πιο εμβληματικά αποστακτήρια του νησιού, τους “τρείς γίγαντες” του Islay, Ardbeg, Laphroaig και Lagavulin. Μια ολόκληρη μέρα του ταξιδιού μας οφείλει να αφιερωθεί στα τρία αυτά αποστακτήρια, με πρώτη στάση να είναι φυσικά, στον “Βασιλιά του Islay”, το θρυλικό Lagavulin.

 

lagavulin 4
Το κύμα σκάει κυριολεκτικά στους τοίχους του Lagavulin.

 

Το αποστακτήριο

Τοποθετημένο σε μια ιδιαίτερα ρομαντική τοποθεσία, επιβλέπει τα ερείπια του κάστρου Dunyvaig που κάποτε ήταν ναυτική βάση των Αρχόντων των Νήσων (Lords of the Isles), επικεφαλής του Clan MacDonald.

 

lagavulin 3
Τα ερείπια του κάστρου Dunyvaig όπως φαίνονται από το αποστακτήριο.

 

To όνομα Lagavulin προέρχεται από τα gaelic, την αρχαία τοπική διάλεκτο της Σκωτίας: Lag a’ Mhuilinn, “Hollow of the Mill” που αποδίδεται ως “Η Κοιλότητα Δίπλα στον Μύλο”.

Πιθανότατα παράνομη απόσταξη γινόταν στο μέρος από το 1742 αλλά επίσημα το Lagavulin χρονολογείται στο 1816, όταν οι John Johnston και Archibald Campbell κατασκεύασαν δύο αποστακτήρια το ένα δίπλα στο άλλο στο μέρος όπου βρίσκεται το σύγχρονο Lagavulin. Τα ονόματά τους, Lagavulin και Ardmore (διαφορετικό από το σημερινό αποστακτήριο των Highlands). Δύο περίπου δεκαετίες μετά συγχωνεύθηκαν για να σχηματίσουν το σύγχρονο Lagavulin.

Απέκτησε ιδιαίτερη φήμη το 1862 όταν ο blender James Logan Mackie αγόρασε το αποστακτήριο. Ο ανηψιός του, Peter, το 1878 ξεκίνησε τα ταξίδια προς το Islay για να μάθει τα μυστικά της απόσταξης και τελικά ανέλαβε την παραγωγή του Lagavulin. O Peter Mackie, έλαβε σύντομα και τον τίτλο Sir ως μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες του ουίσκι στο τέλος του 19ου αιώνα. Δημιούργησε το blend White Horse το 1890, ήταν συνιδρυτής του Craigellachie και θεωρούταν σπουδαίος νεωτεριστής.

Υπάρχουν μόνο λίγα σκωτσέζικα αποστακτήρια που μπορούν να φτιάξουν ουίσκι για μεμονωμένη χρήση και από αυτά το Lagavulin μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι από τα πιο εξέχοντα!

-Alfred Barnard, The Whisky Distilleries of the United Kingdom, 1887.

Όταν πέθανε, το 1924, η εταιρεία ονομάστηκε White Horse Distillers και το 1927 έγινε μέρος της Distillers Company Limited (DCL), μετέπειτα Diageo. To 1941 σταματάει την παραγωγή του λόγω του Β΄ Π.Π. και το 1951 μια μεγάλη φωτιά καταστρέφει μεγάλο μέρος του αποστακτηρίου. Το 1974 τα πατώματα βυνοποίησης του αποστακτηρίου σταματούν τη λειτουργία τους ενώ μια κομβική, όπως αποδείχθηκε αργότερα, χρονιά ήταν το 1988 που το Lagavulin 16 ετών προστέθηκε στη συλλογή Classic Malts of Scotland της Diageo.

H πεποίθηση της Diageo, τότε, ήταν ότι θα ήταν ελκυστικό μόνο στους πιο αφοσιωμένους καταναλωτές. Το τυρφώδες προφίλ του εκείνα τα χρόνια θεωρούταν απωθητικό για τους περισσότερους. Στην πραγματικότητα όμως το Lagavulin γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία και ζήτηση που το αποστακτήριο, την δύσκολη εκείνη εποχή των 80s και 90s, δυσκολευόταν να ακολουθήσει. Τότε, για να καταλάβουμε τη διαφορά, λειτουργούσε μόνο δύο μέρες την εβδομάδα. Δεν χρειαζόταν παραπάνω. Πλέον φυσικά λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες τη βδομάδα μόνο για να καταφέρει να συμβαδίσει με την ζήτηση.

 

Το Malt Mill και η διαμάχη με το Laphroaig

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες στην πολυετή ιστορία του Lagavulin περιλαμβάνει τον γείτονα Laphroaig και ξεκίνησε να εκτυλίσσεται το 1908. Τότε, η JL Mackie & Co στην οποία ανήκε το Lagavulin προσπάθησε να αποκτήσει τα δικαιώματα διανομής του νέου αποστάγματος του Laphroaig. Αυτό αρνήθηκε και ο Peter Mackie, γνωστός για τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, αφού απέτυχε να τους πείσει να αντιστρέψουν την απόφασή τους αποφάσισε να προβεί σε πιο δραστικά μέτρα.

Ίδρυσε ένα δεύτερο, καινούργιο αποστακτήριο στο Lagavulin το οποίο θα έφτιαχνε ουίσκι για να ανταγωνιστεί το Laphroaig! Στόχος του ήταν να ακολουθήσει διαδικασίες και τεχνικές που ακολουθούσαν τα αποστακτήρια του Islay στην προ-βιομηχανική εποχή. Είχε δύο αποστακτήρες και τρία μικρά washbacks και η βύνη του στεγνωνόταν αποκλειστικά πάνω από φωτιά τύρφης! Το όνομά του; Malt Mill.

Λειτούργησε για 54 χρόνια, μέχρι το 1962 και σήμερα η φήμη του φτάνει τα όρια του αστικού μύθου. Δεν υπάρχουν πουθενά στον κόσμο διαθέσιμες φιάλες ουίσκι από το Malt Mill αλλά το 2012, στην -βραβευμένη- ταινία The Angel’s Share του Ken Loach παρουσιάζεται ένα υποτιθέμενο βαρέλι Malt Mill σε δημοπρασία. Λίγο καιρό μετά, μια μικρή φιάλη Malt Mill με ουίσκι από την τελευταία απόσταξη εμφανίστηκε στο Lagavulin και φυλάσσεται στο αποστακτήριο σαν ένα πολύτιμο, πλέον, κειμήλιο.

 

lagavulin 2

 

The Visitor’s Experience

Πλησιάζοντας το αποστακτήριο, η πρώτη εικόνα σε μαγνητίζει. Η όψη των λευκών κτιρίων με εμφανείς τις παγόδες και την κόκκινη καμινάδα του και η επιγραφή LAGAVULIN στον μπροστινό φράχτη σε προετοιμάζει για κάτι μοναδικό. Είσαι σίγουρα σε ένα μέρος…ιερό.

Η επίσκεψη μου ξεκινάει στο χώρο επισκεπτών όπου βρίσκεται και το κατάστημα πώλησης του αποστακτηρίου και παλαιότερα ήταν το Malt Mill. Οι άνθρωποι του Lagavulin με υποδέχτηκαν με απίστευτη φιλοξενία. Αφού βεβαιώθηκαν ότι είμαι ζεστός και στεγνός μου προσέφεραν ένα δράμι Lagavulin καθώς… “τίποτα καλύτερο για μια κρύα, βροχερή μέρα”.

Αυτό ήταν. Ξέχασα βροχή, κρύο, ταλαιπωρία και “βούτηξα” σε μια μαγευτική θάλασσα αρωμάτων.

 

 

Σύντομα ήρθε η ξεναγός μας και αφού μας έκανε μια σύντομη πρώτη ενημέρωση για την ιστορία του Lagavulin μεταφερθήκαμε διαδοχικά στο χώρο πολτοποίησης με το τεράστιο mash tun, στο χώρο ζύμωσης με τα 10 ξύλινα washbacks και στο επιβλητικό δωμάτιο απόσταξης. Δυστυχώς η φωτογραφία δεν επιτρέπεται στους εσωτερικούς χώρους κατά τη συνήθη τακτική της Diageo οπότε δεν έχω πολύ υλικό να μοιραστώ μαζί σας.

Στην αποθήκη με τα βαρέλια που ωριμάζουν θα ακούσουμε την διάσημη ιστορία με το Malt Mill, θα μιλήσουμε για την σημαντικότητα της παλαίωσης στο χαρακτήρα του αποστάγματος και θα κατευθυνθούμε πίσω στο χώρο επισκεπτών όπου θα δοκιμάσουμε μερικά δράμια Lagavulin!

Δοκιμάζουμε το κλασικό 16άρι, το νεοεισεχθέν και εξαιρετικό 8άρι και την ειδική έκδοση distiller’s edition του 2016 που τελείωσε την παλαίωσή της σε βαρέλι από Pedro Ximenez sherry.

 

lagavulin 8
Το Lagavulin Distiller’s Edition του 2016.

 

Λεπτομέρειες Παραγωγής

• Ιδιοκτήτρια εταιρεία του Lagavulin είναι η Diageo.
• To αποστακτήριο παράγει 2,4 εκατομμύρια λίτρα αποστάγματος ετησίως. H τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγή στο νησί (πίσω από Caol Ila, Laphroaig, Bunnahabhain).
• Πηγή νερου: H μικρή λίμνη Lochan Sholum που βρίσκεται 3 χλμ βόρεια του αποστακτηρίου.
Βύνη: 120 τόνοι κριθαριού, καλλιεργημένο στην ηπειρωτική χώρα έρχονται κάθε βδομάδα στο Islay για λογαριασμό του Lagavulin. Βυνοποιούνται στα Port Ellen Maltings στα 35 ppm τύρφης.
Πολτοποίηση: Στο ατσάλινο Lauter mash tun των τεσσάρων τόνων προστίθεται η αλεσμένη βύνη και ανακατεύεται με ζεστό νερό σε τρεις διαφορετικές παρτίδες θερμοκρασίας, 63 C, 73 C και 83 C.
Ζύμωση: 21.000 λίτρα wort μεταφέρονται σε ένα από τα 10 ξύλινα washbacks χωρητικότητας 22.000 λίτρων. Προστίθεται ρευστή μαγιά και αφήνεται για τουλάχιστον 55 ώρες ώστε να ζυμωθεί αλκοόλη σε ποσοστό περίπου 8-9%.
Απόσταξη: Η απόσταξη του wash γίνεται σε τέσσερις παραδοσιακούς χάλκινους άμβυκες, δύο wash stills (πρώτης απόσταξης) 11,000 λίτρων και δύο spirit stills (δεύτερης απόσταξης) 12,500 λίτρων. Το σχήμα τους είναι απλό χωρίς ζώνες αναρροής και με καθοδικό βραχίονα. Ειδικά τα spirit stills, παρότι μεγαλύτερου συνολικού όγκου από τα wash stills, είναι τόσο κοντά και χοντρά που μοιάζουν με αχλάδι. Τα wash stills γεμίζονται στο 95% της χωρητικότητάς τους αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια για επαφή του υγρού με το χαλκό. Έτσι, η πρώτη απόσταξη είναι αρκετά γρήγορη με την πλειοψηφία των χημικών ενώσεων να είναι παρούσες στα Low Wines (προϊόν πρώτης απόσταξης). Η δεύτερη απόσταξη, ωστόσο, είναι η πιο αργή στο Islay! Ενώ η πρώτη διαρκεί σχεδόν πέντε ώρες η δεύτερη διαρκεί σχεδόν εννιά! Για την “καρδιά” επιλέγεται ένα αρκετά “ψηλό” μέρος με το πρώτο κόψιμο να γίνεται στους 73 % abv και το δεύτερο στους 63% abv με μέσο όρο το 68% abv.
• Ωρίμανση: Το new make spirit αραιώνεται στους 63,5% βαθμούς και μεταφέρεται στην Γλασκώβη όπου τοποθετείται σε δρύινα βαρέλια πολλαπλών γεμισμάτων (refill) που περιείχαν προηγουμένως bourbon αλλά και σε ορισμένα sherry βαρέλια που κυρίως χρησιμοποιούνται για κάποιες special edition εμφιαλώσεις. Προς τιμήν του, το Lagavulin, παραδέχεται ότι η ωρίμανση γίνεται στην ηπειρωτική Σκωτία και όχι στο Islay.

 

 
previous arrow
next arrow
previous arrow
next arrow

 

Χαρακτήρας

Πολλά χαρακτηριστικά της παραγωγής του Lagavulin παίζουν το ρόλο τους στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.

Η βύνη στα 35 ppm φαινολών θεωρείται μεγάλη ποσόστωση αλλά όχι όσο μεγάλη είναι των γειτόνων του, Laphroaig (45 ppm) και Ardbeg (50-55 ppm). Η μεσαίας διάρκειας ζύμωση επιτρέπει τις επιθυμητές αρωματικές ενώσεις να σχηματιστούν και η μείωση της διάρκειάς της σε σχέση με τα παλαιότερα χρόνια προσθέτει μια δημητριακή νότα.

Η ιδιαίτερη διαδικασία απόσταξης πετυχαίνει μια τέλεια ισορροπία ανάμεσα σε επί μέρους χαρακτηριστικά τα οποία έρχονται φαινομενικά σε αντίθεση μεταξύ τους: Οι απλού σχήματος, κοντοί και χοντροί άμβυκες με καθοδικούς βραχίονες και το γέμισμα του wash still προϊδεάζουν για ένα στιβαρό, φαινολικό απόσταγμα αλλά η αργή δεύτερη απόσταξη και το πολύ υψηλό κόψιμο της “καρδιάς” στοχεύουν σε απαλότερο και κομψότερο απόσταγμα. Οι άνθρωποι του Lagavulin έχουν πετύχει την ιδανική ισορροπία αυτών των χαρακτηριστικών εδώ και αιώνες και έχουν τελειοποιήσει την διαδικασία της απόσταξης και το τελικό προϊόν.

Τελευταίο και σημαντικότερο η ωρίμανση που πραγματοποιείται κυρίως σε ποιοτικά refill βαρέλια και συνεισφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό στον γευστικό χαρακτήρα του Lagavulin.

Ο χαρακτήρας αυτός περιλαμβάνει συνήθως πλούσιο σώμα, έντονο καπνό και αρώματα και γεύσεις ιωδίου, καπνιστού μπέικον, θάλασσας, γλυκών μπαχαρικών και ώριμων φρούτων.

lagavulin 5

 

Lagavulin Whisky

Η βασική γκάμα του Lagavulin αποτελείται από τα Lagavulin 16 years old στους 43% abv και το Lagavulin 8 years old στους 48% abv το οποίο κυκλοφόρησε αρχικά σαν επετειακή εμφιάλωση το 2016 για τα 200 χρόνια του αποστακτηρίου αλλά έτυχε τόσο ενθουσιώδους υποδοχής και αποδοχής με αποτέλεσμα η Diageo να το εισάγει επίσημα στη βασική της γκάμα.

Παράλληλα κάθε χρόνο, κυκλοφορεί η ειδική έκδοση Distiller’s Edition με βασική ωρίμανση σε refill ex-bourbon βαρέλια και τελείωμα για 3 με 6 μήνες σε βαρέλι από Pedro Ximenez sherry.

Φυσικά, το Lagavulin συνήθως έχει εκπρόσωπο (ή εκπροσώπους) και σε κάθε ειδική συλλογή της Diageo όπως τα ετήσια Special Releases.

 

lagavulin 6

 

Until Next Time

Η εμπειρία στο Islay και τον “βασιλιά” του, Lagavulin είναι μια εμπειρία ζωής. Όταν έχεις γαλουχηθεί με το ουίσκι του και γνωρίζεις την επίδραση που έχει σε εκατομμύρια κόσμου παγκοσμίως δεν μπορείς παρά να νιώσεις συγκίνηση και δέος όταν βρίσκεσαι στους χώρους του αποστακτηρίου και μυρίζεις τα αρώματα που ξεφεύγουν από τα βαρέλια που ωριμάζουν.

Όπως σε κάθε επίσκεψη σε κάποιο σκωτσέζικο αποστακτήριο, το μόνο που μπορείς να κάνεις αποχωρώντας είναι να ανανεώσεις το ραντεβού σου μαζί του.

Έτσι λοιπόν, φεύγουμε με την υπόσχεση να επισκεφθούμε τον “Βασιλιά του Islay” ξανά. Κάποτε…

Μέχρι τότε…

Slàinte mhath!

Μανώλης Μαθιουδάκης

Μόνιμος ταξιδευτής με προορισμό την ανακάλυψη του "νερού της ζωής". Μέσα από το The Whisky Beat μοιράζομαι τις σκέψεις, τις εικόνες και τις εμπειρίες που "κερδίζω" στην πορεία. Join me?